„Plac świętego
Sebastiana” to film fabularny utrzymany w stylistyce odwołującej się do
utworów balladowych. Akcja rozgrywa się w roku 1348, kiedy Europa zmaga
się z największą w dziejach epidemią dżumy. Celem filmu jest próba jak
najbardziej autentycznego przedstawienia epoki średniowiecza oraz
stworzenia symbolicznej przestrzeni, w której sny, wyobrażenia i
archetypy kulturowe są równie namacalne jak osoby i przedmioty.
Przyczynia się do tego także usytuowanie akcji w dwóch miejscach:
twierdzy w pierwszej części filmu i lesie w drugiej. Twierdza
odzwierciedla reguły oraz pewność, natomiast las – labirynt, niepewność
oraz wszechobecne niebezpieczeństwo. Dżuma funkcjonuje tutaj jako źródło
zagrożenia, które doprowadza do powstania sytuacji granicznych.
Głównym tematem filmu jest (aktualna szczególnie dziś) nietolerancja
rasowa i religijna, przede wszystkim zaś nienawiść rozumiana jako stan,
w którym ludzie niszczą sami siebie. Film nie ukazuje wydarzeń z
perspektywy społecznej czy politycznej. Na problematykę nietolerancji
twórcy spoglądają jak na pytanie związane z każdym człowiekiem.
Bohaterowie przechodzą podróż (zarówno w sensie fizycznym, jak i
duchowym), w której rzeczywistość zewnętrzna splata się z wewnętrzną, a
świat staje się w rezultacie odbiciem ludzkiego wnętrza. Zamiarem
autorów jest stworzenie przestrzeni, w której treść, emocje i wewnętrzne
odczucia bohaterów wyraża się bezsłownie, za pomocą obrazów, unikając w
ten sposób dosłowności.
Konflikt skupia się wokół dwóch przedstawicieli niższej szlachty: pana
zamku Siegfrieda oraz służącego biskupowi rycerza Gottfrieda. Siegfried
jest racjonalistą i w zgodzie ze swoimi przekonaniami odmawia brania
udziału w prześladowaniach Żydów, uznając je za bezsensowne
barbarzyństwo. Gottfried natomiast fanatycznie wypełnia rozkazy swojego
pana. Pod wpływem dramatycznych wydarzeń obaj bohaterowie
przewartościowują swoje postawy. Siegfried staje się nieprzejednanym
wykonawcą zemsty, podczas gdy Gottfried przechodzi drogę oświecenia.
Film nie prezentuje jednowymiarowych postaci, uniemożliwia także zbyt
łatwą kategoryzacje według uproszczonych moralnych kryteriów.
Częścią wizji artystycznej jest wyraźne akcentowanie niejednoznaczności
głównych i drugoplanowych postaci, z których każda prezentuje swoje
specyficzne podejście do życia i przejawia sprzeczne zachowania. Z tego
powodu jedną z głównych cech obrazu jest kompozycyjny podział na dwie
części, które różnią się perspektywą narracyjną. W pierwszej części
filmu patrzymy na wydarzenia z perspektywy Siegfrieda i jego bliskich, w
drugiej natomiast stopniowo się od niego oddalamy, skupiając się
bardziej na perspektywie jego przeciwników.
